Sut i hawlio Budd-dal Tai

Mae'r cyngor hwn yn berthnasol i Cymru. Gweler cyngor ar gyfer Gweler cyngor ar gyfer Lloegr, Gweler cyngor ar gyfer Gogledd Iwerddon, Gweler cyngor ar gyfer Yr Alban

Efallai y gallwch gael Budd-dal Tai i helpu i dalu’ch rhent os ydych ar incwm isel neu os ydych yn hawlio budd-daliadau – ond mae’n rhaid i’r rhan fwyaf o bobl hawlio Credyd Cynhwysol yn lle hynny. Dylech wirio a allwch gael Budd-dal Tai cyn i chi wneud cais.

Os nad yw eich Budd-dal Tai yn cynnwys eich rhent, efallai y byddwch hefyd yn gallu cael Taliad Tai Dewisol (TTD). Taliad ychwanegol yw TTD i’ch helpu i dalu eich rhent.

Gwneud cais am Fudd-dal Tai yn eich ardal

Fel arfer mae angen i chi wneud cais drwy eich cyngor lleol.

Edrychwch ar wefan eich cyngor lleol i gael gwybod sut i wneud cais. Gallwch ddod o hyd i wefan eich cyngor lleol ar GOV.UK. Dylai’r wefan hefyd ddweud a allwch chi gael unrhyw help ychwanegol i wneud cais - er enghraifft, efallai y byddwch chi’n gallu gwneud cais yn bersonol os byddech chi’n ei chael hi’n anodd gwneud cais ar-lein.

Os ydych yn gwneud cais am Gredyd Pensiwn gallwch ddweud wrth y Gwasanaeth Pensiwn yr hoffech wneud cais am Fudd-dal Tai ar yr un pryd.

Dylai'r Gwasanaeth Pensiwn anfon eich ffurflen wedi'i chwblhau i'ch cyngor lleol.

Os ydych chi'n byw gyda'ch partner

Dim ond un ohonoch sydd angen hawlio Budd-dal Tai.

Bydd angen i chi roi eich manylion chi a’ch partner ar y ffurflen. Bydd eich cyngor lleol yn edrych ar eich incwm i benderfynu faint o Fudd-dal Tai a gewch.

Os yw un ohonoch yn cael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth, fel arfer mae’n well i’r partner arall hawlio Budd-dal Tai. Fel arall mae siawns y byddwch chi'n cael llai o arian.

Os nad oes neb yn cael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth, nid oes ots pwy sy’n gwneud y cais am Fudd-dal Tai fel arfer.

Llenwi'r ffurflen

Byddwch mor benodol ag y gallwch wrth ateb y cwestiynau. Mae’n syniad da casglu’r holl wybodaeth sydd ei hangen arnoch chi cyn i chi ddechrau. Er enghraifft, gwiriwch faint rydych yn ei ennill ac enw pwy sydd wedi'i ysgrifennu ar eich cytundeb tenantiaeth.

Os bydd eich incwm yn newid, eglurwch faint rydych yn meddwl y byddwch yn ei gael a thros ba gyfnod o amser. Mae’n iawn rhoi amcangyfrif – rhowch wybod i’r cyngor.

Os ydych yn cael budd-daliadau eraill

Gwnewch yn siŵr eich bod yn cynnwys manylion unrhyw fudd-daliadau eraill a gewch. Gallai olygu bod gennych hawl awtomatig i’r uchafswm o Fudd-dal Tai.

Os nad yw’r ffurflen yn gofyn am eich buddion eraill, ysgrifennwch ar ddarn o bapur ar wahân:

  • y budd-daliadau a gewch

  • pa mor hir rydych chi wedi bod yn eu hawlio

  • faint a gewch bob wythnos mewn taliadau budd-dal

Os ydych yn talu tâl gwasanaeth

Rhowch fanylion y taliadau gwasanaeth yr ydych yn eu talu am bethau fel casglu sbwriel neu lanhau ardaloedd a rennir y tu allan i'ch fflat. Efallai y byddwch yn cael Budd-dal Tai i dalu’r costau os:

  • mae’n wasanaeth i’r adeilad cyfan – nid eich fflat yn unig

  • rhaid i chi dalu'r tâl i fyw yn yr adeilad

Ni fydd Budd-dal Tai yn cynnwys taliadau gwasanaeth sydd ar eich cyfer chi neu eich cartref yn unig - fel prydau bwyd neu wres ar gyfer eich fflat. Gallwch ddefnyddio cyfrifiannell budd-daliadau Turn2us i ddarganfod pa help arall y gallech ei gael gyda'r taliadau hyn.

Os oeddech yn gymwys am Fudd-dal Tai cyn i chi wneud cais

Gofynnwch i'ch Budd-dal Tai gael ei ôl-ddyddio pan fyddwch yn gwneud cais.

Dylai fod gan y ffurflen adran am ôl-ddyddio – weithiau fe’i gelwir yn ‘hawliad hwyr’.

Os nad oes adran ar ôl-ddyddio neu hawliadau hwyr, ysgrifennwch ar ddarn o bapur ar wahân:

  • y dyddiad y daethoch yn gymwys i gael Budd-dal Tai - ac eisiau i'ch cais gael ei ôl-ddyddio iddo

  • y rheswm pam na allech chi hawlio yn gynharach

Gall eich cais gael ei ôl-ddyddio am hyd at fis os ydych o dan oedran Pensiwn y Wladwriaeth. Bydd angen rheswm da arnoch chi dros beidio â hawlio’n gynt – er enghraifft os bu farw perthynas agos neu os rhoddodd y cyngor y cyngor anghywir i chi am Fudd-dal Tai. Gallwch wirio eich oedran Pensiwn y Wladwriaeth ar GOV.UK.

Os ydych dros oedran Pensiwn y Wladwriaeth

Os ydych chi neu'ch partner yn cael Cymhorthdal Incwm, Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar incwm neu Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar incwm, gellir ôl-ddyddio eich cais am hyd at fis. Bydd angen rheswm da arnoch dros beidio â hawlio’n gynharach – er enghraifft os bu farw perthynas agos neu os rhoddodd y cyngor y cyngor anghywir i chi am Fudd-dal Tai.

Os nad yw'r naill na'r llall ohonoch yn cael Cymhorthdal Incwm, Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar incwm neu Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar incwm, gall eich cais gael ei ôl-ddyddio am hyd at 3 mis. Ni fydd angen i chi esbonio pam na allech wneud cais yn gynharach.

Os cewch iawndal oherwydd i chi gael Thalidomide neu waed heintiedig

Gwnewch yn siŵr eich bod yn cynnwys manylion unrhyw arian a gewch gan:

  • Grant Iechyd Thalidomid

  • y Cynllun Gwaed Heintiedig (IBS) neu Gynllun Cymorth Gwaed Heintiedig yr Alban (SIBSS)

Efallai eich bod yn cael iawndal gan yr IBS neu SIBSS os cawsoch driniaeth GIG yn y 1970au neu’r 1980au a bod y GIG wedi rhoi gwaed i chi a oedd wedi’i heintio â HIV neu Hepatitis C.

Bydd eich taliadau’n rhan o’r IBS neu SIBSS os oeddech yn arfer eu cael gan:

  • Sefydliad Caxton

  • Ymddiriedolaeth Eileen

  • Ymddiriedolaeth Macfarlane

  • MFET Cyf

  • Cronfa Skipton

Bydd y DWP yn anwybyddu’r arian hwn pan fydd yn gweithio allan eich incwm, felly efallai y byddwch yn cael mwy o Fudd-dal Tai.

Anfonwch y ffurflen at eich cyngor lleol

Os ydych chi'n byw yn agos at swyddfa'ch cyngor lleol, fe allech chi gyflwyno'r ffurflen eich hun er mwyn arbed costau postio. Gwnewch yn siŵr eich bod yn cael derbynneb pan fyddwch yn ei chyflwyno.

Os byddwch yn postio'r ffurflen, gofynnwch i Swyddfa'r Post am brawf postio - efallai y bydd angen i chi brofi pryd y gwnaethoch ei hanfon.

Os na fydd Budd-dal Tai yn talu eich rhent

Gallwch wneud cais am Daliad Tai Dewisol (TTD) – mae hwn yn daliad ychwanegol i’ch helpu i dalu eich rhent am gyfnod byr. Ni fydd yn rhaid i chi dalu'r arian yn ôl.

Gallwch ofyn am Daliad Tai Dewisol:

  • cyn gynted ag y byddwch wedi gwneud cais am Fudd-dal Tai

  • pan fydd y cyngor yn dweud wrthych faint o Fudd-dal Tai y byddwch yn ei gael

Gallwch ddarganfod sut i wneud cais am Daliad Tai Dewisol. 

I gael amcangyfrif o faint o Fudd-dal Tai y byddwch yn ei gael, gallwch ddefnyddio gwiriwr budd-daliadau Turn2us.

Beth sy'n digwydd nesaf

Os bydd eich cais yn llwyddiannus, dylech gael llythyr gan eich cyngor lleol yn dweud wrthych faint o Fudd-dal Tai a gewch. Cysylltwch â’ch cyngor lleol a gofynnwch am ddiweddariad os na fyddwch chi’n clywed unrhyw beth ar ôl 2 wythnos. 

Dylai'r llythyr hefyd esbonio sut bydd eich Budd-dal Tai yn cael ei dalu. Er enghraifft, fel arfer bydd yn cael ei dalu’n uniongyrchol i’ch cyfrif banc os ydych yn denant preifat.

Os ydych chi’n rhentu gan eich cyngor lleol, dim ond y rhent nad yw wedi’i gynnwys yn eich Budd-dal Tai fydd yn rhaid i chi ei dalu. Os yw Budd-dal Tai yn cwmpasu’ch holl rent, mae hyn yn golygu na fydd yn rhaid i chi dalu rhent i’r cyngor. Bydd dal angen i chi wirio’ch cyfrif rhent yn rheolaidd i wneud yn siŵr bod y rhent yn cael ei dalu.

Os bydd eich cais yn aflwyddiannus, dylech gael llythyr gan eich cyngor lleol yn dweud pam wrthych. Gallwch herio’r penderfyniad hwn os credwch ei fod yn anghywir.

Help us improve our website

Take 3 minutes to tell us if you found what you needed on our website. Your feedback will help us give millions of people the information they need.

Adolygwyd y dudalen ar 14 Awst 2019