Cam-drin domestig

Pwysig

Gadael ein gwefan yn gyflym

Gallwch chi ddefnyddio'r botwm sy'n dweud 'Cuddio'r dudalen hon' i adael ein gwefan yn gyflym. Bydd hyn yn mynd â chi i Google. 

Os ydych chi ar gyfrifiadur, gallwch chi hefyd gau'r dudalen hon yn gyflym drwy wasgu:

• Ctrl + W (ar gyfrifiadur Windows)

• Command + W (ar Mac)

Ymddygiad aelod o’r teulu, partner neu gyn-bartner yw cam-drin domestig. Gall ddigwydd i bobl o bob rhywedd. Gall gynnwys:

• cam-drin corfforol neu rywiol

• ymddygiad treisgar neu fygythiol

• cam-drin seicolegol neu emosiynol

• ymddygiad gorfodaethol - er enghraifft, codi cywilydd neu godi ofn

• ymddygiad gorfodaethol - er enghraifft, gwneud i rywun deimlo'n llai pwysig neu'n ddibynnol ar y camdriniwr

• 'cam-drin economaidd' - mae hyn yn cynnwys rheoli eiddo rhywun neu sut maen nhw'n ennill neu'n gwario arian

Gall hefyd gynnwys aflonyddu, stelcio, anffurfio organau cenhedlu benywod a cham-drin ‘ar sail anrhydedd'. Mae masnachu pobl hefyd yn fath o gam-drin domestig – gofynnwch am help os ydych chi’n credu eich bod wedi cael eich masnachu. 

Os yw plentyn o dan 18 oed ac yn gweld neu'n clywed cam-drin domestig yn digwydd i aelod o’r teulu, mae hyn hefyd yn gam-drin domestig. Os ydynt yn profi camdriniaeth, yna cam-drin plant yw hynny – edrychwch sut i riportio cam-drin plant.

Os ydych chi wedi cael eich effeithio

Os ydych chi’n ddioddefwr perthynas gamdriniol, efallai y byddwch chi eisiau:

• dod o hyd i rywle diogel i aros

• aros yn eich cartref a chael y person sy'n eich niweidio i adael

• riportio’r trais i'r heddlu

• cael gorchymyn llys i atal eich partner camdriniol rhag eich niweidio neu eich bygwth

• cymryd camau cyfreithiol

• cael cymorth gan elusen neu fudiad arall

Beth bynnag rydych chi eisiau ei wneud, mae yna fudiadau sy’n gallu rhoi cyngor a chymorth i chi.

Efallai y bydd angen rhywle diogel arnoch chi i aros, naill ai ar eich pen eich hun neu gyda'ch plant. Os ydych chi eisiau aros gartref, gallech chi gael amddiffyniad cyfreithiol i gadw'r camdriniwr i ffwrdd.

Os na allwch chi aros gartref, gallwch chi:

• aros gyda pherthnasau neu ffrindiau

• aros mewn lloches

• cael llety brys gan yr awdurdod lleol o dan gyfraith pobl ddigartref

• cael llety sydd wedi'i rentu'n breifat

Dod o hyd i loches

Mae llochesi yn darparu rhywle diogel i bobl a'u plant aros ac i feddwl am beth i'w wneud nesaf.

Mae staff mewn llochesi yn cefnogi pobl sydd wedi profi cam-drin domestig. Gallant roi cefnogaeth emosiynol ac ymarferol - er enghraifft, cyngor ar hawlio budd-daliadau, pa gyfreithwyr i'w ddefnyddio ac, os oes angen, sut i gysylltu â'r heddlu.

Os ydych chi’n fenyw, gallwch chi gysylltu â’r Llinell Gymorth Cam-drin Domestig Genedlaethol ar eu gwefan.

Bydd staff y llinell gymorth yn dweud wrthych pa lochesi sydd â lle. Maent hefyd yn hapus i ateb cwestiynau.

Os ydych chi’n ddyn, gallwch chi gysylltu â’r Men's Advice Line ar eu gwefan.

Cael cymorth wrth eich cyngor lleol

Mae gan awdurdodau lleol ddyletswydd gyfreithiol i ddarparu cymorth i bobl benodol sy'n ddigartref neu o dan fygythiad o fod yn ddigartref.

Ystyrir eich bod yn ddigartref yn gyfreithiol os nad yw'n rhesymol i chi fyw yn eich cartref oherwydd y risg neu'r ofn o gam-drin domestig.

Dylai awdurdodau lleol ymdrin yn gydymdeimladol â cheisiadau gan bobl sy'n ofni trais. Gallwch chi ofyn am gyfweliad preifat, gyda rhywun o'r un rhyw, a gallwch chi fynd â ffrind gyda chi i'ch cefnogi.

Efallai y bydd gan yr awdurdod lleol ddyletswydd i ddarparu llety brys i chi wrth iddo benderfynu a ydych yn ddigartref yn gyfreithiol.

Os yw y tu allan i oriau swyddfa arferol, dylech chi ffonio rhif brys yr awdurdod lleol y tu allan i oriau i gael cymorth gyda llety brys.

Edrychwch i weld a allwch gael cymorth digartrefedd gan y cyngor.

Mynd i lety sydd wedi’i rentu’n breifat

Os ydych chi’n penderfynu mynd i lety sydd wedi’i rentu’n breifat, mae'n annhebygol y byddwch chi’n gallu ei drefnu'n gyflym - ond gallai fod yn opsiwn os oes gennych chi amser i gynllunio eich ymadawiad.

Beth i fynd gyda chi

Os gallwch chi, dylech chi fynd â’r canlynol:

• prawf adnabod a dogfennau personol eraill

• arian - gan gynnwys unrhyw gofnodion o ddyledion

• tystiolaeth o gamdriniaeth 

 

Dogfennau personol

Ceisiwch wneud yn siŵr bod gennych chi ryw fath o brawf adnabod - gallai hyn fod yn dystysgrif geni neu’n basbort. Dylech chi hefyd fynd â thystysgrifau geni a phasbortau eich plant.

Dylech chi fynd â dogfennau pwysig eraill fel:

• ffurflenni P45 a P60 

• rhif Yswiriant Gwladol

• manylion budd-daliadau

• manylion morgais neu denantiaeth

• tystysgrif priodas a thrwydded yrru

• cyfriflenni banc a manylion cardiau credyd neu filiau

Os oes gennych chi ddyled sydd heb ei thalu, dylech chi fynd â chofnodion eich hanes talu ac unrhyw gamau gorfodi gan gredydwyr gyda chi.

Os nad yw'n ddiogel i fynd â dogfennau gwreiddiol gyda chi, ceisiwch wneud copïau neu nodwch unrhyw fanylion, fel rhifau cyfrif.

Arian

Os cewch chi amser cyn gadael, gallech chi roi symiau bach o arian o’r neilltu yn y ffordd rydych chi’n meddwl sydd fwyaf diogel. Er enghraifft, gallech chi ddefnyddio arian parod neu agor cyfrif banc newydd, cyn belled nad yw’r camdriniwr yn monitro eich post neu e-bost.

Ceisiwch osgoi defnyddio unrhyw un o’ch cardiau banc neu gardiau credyd ar ôl i chi adael.

Darllenwch sut i agor cyfrif banc newydd yn ddiogel ar y wefan Surviving Economic Abuse.

Tystiolaeth o gamdriniaeth

Os yw’n ddiogel, dylech chi gasglu dogfennau am y cam-drin rydych chi wedi’i wynebu, er enghraifft:

• dyddiadau ac amseroedd pan gafodd yr heddlu eu galw

• apwyntiadau meddyg teulu neu ysbyty

• gwaharddebau neu orchmynion atal

Riportio’r trais i’r heddlu

Mae sawl math o gam-drin domestig yn droseddau a gall yr heddlu arestio, rhybuddio neu gyhuddo'r cyflawnwr.

Mae gan y rhan fwyaf o orsafoedd yr heddlu Unedau Trais Domestig neu Unedau Diogelwch Cymunedol gyda swyddogion sydd wedi'u hyfforddi'n arbennig i ddelio â thrais a cham-drin domestig.

Gallwch chi ffonio 999 mewn argyfwng neu 101 mewn achos nad yw'n argyfwng neu gallwch fynd i’r orsaf heddlu yn bersonol i riportio digwyddiad. Dewch o hyd i’ch gorsaf heddlu leol ar Borth Gwasanaeth Heddlu’r DU. Dylech chi ddweud wrth yr heddlu beth sydd wedi digwydd a rhoi gwybod iddynt os ydych chi'n poeni am eich diogelwch.

Bydd yr heddlu yn penderfynu os byddant yn arestio’r camdriniwr - os nad ydynt yn eu harestio, efallai y byddwch chi'n dal i allu cael amddiffyniad cyfreithiol gan y llys. Er enghraifft, gallech chi wneud cais am orchymyn i'w cadw o'ch cartref.

Os bydd yr heddlu'n arestio ac yn cyhuddo’r cyflawnwr, byddant yn penderfynu a ddylid eu cadw yn y ddalfa neu eu rhyddhau ar fechnïaeth.

Fel arfer bydd amodau ynghlwm wrth eu mechnïaeth i'ch amddiffyn rhag camdriniaeth bellach. Gwnewch yn siŵr eich bod yn gofyn am rif cyfeirnod y drosedd. Efallai y bydd angen y rhif arnoch chi os byddwch chi’n cysylltu ag asiantaethau eraill am gymorth.

Bydd Gwasanaeth Erlyn y Goron neu’r heddlu yn gwneud y penderfyniad terfynol ynghylch a yw eich partner camdriniol yn cael ei erlyn, yn dibynnu ar y drosedd. Os ydynt yn cael eu herlyn, efallai y bydd yn rhaid i chi fynd i’r llys. Os ydych chi’n poeni am fynd i’r llys, gallwch chi gael cymorth a chefnogaeth am ddim wrth Wasanaeth Tystion Cyngor ar Bopeth. Gallwch chi ddod o hyd i fwy o wybodaeth am ddeall y gwasanaeth erlyn troseddol ar wefan Cymorth i Fenywod.

Gall yr heddlu hefyd roi cyngor i chi ar atal troseddau a chael rhywbeth o'r enw marciwr heddlu ar eich cyfeiriad, fel y gall swyddog gyrraedd eich cartref cyn gynted â phosib.

Cael amddiffyniad cyfreithiol

Gallwch chi ofyn i’r llys:

• stopio’ch partner eich niweidio neu eich bygwth chi – caiff hyn ei alw’n ‘orchymyn peidio ag ymyrryd’

• gael eich partner i adael eich cartref neu eu hatal rhag dod yn ôl – caiff hyn ei alw’n ‘orchymyn meddiannaeth’

Gallwch chi wneud cais am orchymyn peidio ag ymyrryd neu orchymyn meddiannaeth drwy ddefnyddio adnodd am ddim o’r enw CourtNav sy’n cael ei redeg gan wasanaeth cyfreithiol Cyngor ar Bopeth (RCJ). Dyma swyddfa Cyngor ar Bopeth sy’n arbenigo mewn gwasanaethau cyfreithiol.

Bydd y system CourtNav yn eich helpu i ddod o hyd i'r ffordd orau ymlaen ac i weld os gallwch chi gael cymorth cyfreithiol i helpu gyda'ch costau cyfreithiol. Bydd naill ai’n: 

• eich helpu i ddod o hyd i gyfreithiwr cymorth cyfreithiol os gallwch chi gael  cymorth cyfreithiol

• eich helpu i wneud cais i’r llys eich hun

Mae angen i chi roi cyfeiriad lle rydych chi'n aros – gallwch chi ddewis peidio â rhannu eich cyfeiriad gyda'ch partner.

Gallwch chi ddechrau cais drwy CourtNav.

Hysbysiadau a gorchmynion amddiffyn

Os ydych chi wedi profi neu wedi cael eich bygwth â cham-drin domestig, efallai y byddwch chi’n gallu:

• gofyn i’r heddlu anfon hysbysiad amddiffyn i’r camdriniwr

• gofyn i’r llys wneud gorchymyn amddiffyn

Mae’r rheolau ynglŷn â gorchmynion a hysbysiadau amddiffyn yn dibynnu ar ble mae’r camdriniwr yn byw.

Gallwch chi ofyn am Hysbysiad a Gorchymyn Amddiffyn Rhag Cam-drin Domestig (DAPN a DAPO) os yw’r camdriniwr yn byw yn yr ardaloedd canlynol:

• Manceinion Fwyaf

• Ynys Môn

• Gwynedd 

• Sir Ddinbych  

• Sir y Fflint 

• Bwrdeistrefi Conwy a Wrecsam

• Bromley 

• Croydon 

• Sutton 

• Cleveland 

• Hartlepool 

• Middlesbrough 

• Redcar 

• Stockton-on-Tees

Os yw’r camdriniwr yn byw mewn ardal arall, gallwch chi ofyn i’r heddlu roi Hysbysiad Amddiffyn Rhag Trais Domestig.

Y Cynllun Datgelu Trais Domestig – Cyfraith Clare

Gallwch chi wneud cais i'r heddlu o dan y cynllun hwn i weld os oes gan eich partner neu gyn-bartner hanes o gam-drin neu drais domestig. Caiff hyn ei alw’n hawl i ofyn.

Efallai y bydd yr heddlu'n rhoi gwybodaeth i chi os oes ganddynt wybodaeth ac os ydynt yn credu ei bod hi'n angenrheidiol i'ch amddiffyn chi. Gall yr heddlu hefyd eich rhybuddio am unigolyn os ydynt yn credu eich bod chi mewn perygl o gam-drin domestig.

Gallwch chi wneud cais i’r Cynllun Datgelu Trais Domestig ar wefan yr Heddlu Metropolitanaidd. Gallwch chi hefyd gael mynediad at y cynllun drwy ymweld â gorsaf heddlu neu ffonio 101.

Gallai’r camdriniwr dal gael hanes o gam-drin domestig, hyd yn oed os nad yw'r heddlu'n rhoi gwybodaeth i chi amdanynt. Efallai nad yw'r heddlu wedi rhoi gwybodaeth i chi naill ai oherwydd:

• doedden nhw ddim yn meddwl eich bod chi mewn perygl o niwed

• doedden nhw ddim yn meddwl y byddai'n helpu i’ch cadw'n ddiogel

• ni chafodd y cam-drin ei riportio

Os yw'r heddlu'n penderfynu peidio â rhoi unrhyw wybodaeth i chi, nid yw hyn yn golygu nad oes cyfiawnhad dros eich pryderon. Os ydych chi'n credu eich bod chi mewn perygl o niwed, dylech chi gysylltu â'r heddlu drwy ymweld â gorsaf heddlu neu ffoniwch 101. Os oes risg uniongyrchol, ffoniwch 999.

Dechrau camau cyfreithiol

Os oes angen help ychwanegol arnoch chi, dylech chi gael cyngor wrth gynghorwr cam-drin domestig annibynnol neu gyfreithiwr sydd â phrofiad ym maes cyfraith teulu. Efallai y bydd angen help arnoch chi i wneud y canlynol:

• cael eich eiddo yn ôl neu eich gwneud yn berchennog cyfreithiol ar eich cartref

• penderfynu gyda phwy mae eich plant yn byw a phwy all eu gweld

• dod â'ch priodas neu bartneriaeth sifil i ben

Dylai asiantaeth gynghori leol, fel canolfan gyfreithiol neu Cyngor ar Bopeth, allu eich helpu i ddod o hyd i gyfreithiwr sy’n brofiadol yn y maes hwn o’r gyfraith. Yng Nghymru a Lloegr, gallwch chi hefyd edrych ar wefan Cymdeithas y Gyfraith.

Efallai y byddwch chi’n gallu cael help gyda'ch costau cyfreithiol – gallwch edrych i weld os ydych chi’n gymwys i gael cymorth cyfreithiol.

Mae cymorth cyfreithiol yn eich helpu gyda’ch costau cyfreithiol, gan gynnwys cyngor  a chymorth os oes rhaid i chi fynd i’r llys.

Mwy am help gyda chostau cyfreithiol.

Dylech chi wneud apwyntiad cyn gynted ag y byddwch chi’n teimlo’n barod, a gallech chi fynd â rhywun gyda chi i’ch cefnogi’r tro cyntaf i chi fynd. Mae’n debyg y bydd y cyfweliad cychwynnol yn para cryn amser, ac yn ystod y cyfweliad hwnnw dylai’r cynghorwr drafod pa gamau cyfreithiol sydd ar gael i chi.

Mynd i’r llys teulu

Gall mynd i'r llys fod yn brofiad llawn straen, ond gallwch chi wneud pethau'n haws drwy ddarganfod beth fydd yn digwydd ar y diwrnod. Dylech chi hefyd feddwl am sut gallwch chi esbonio eich ochr chi o'r stori.

Gall gwrandawiadau’r llys ddigwydd yn y llys, dros y ffôn neu ar alwad fideo, neu gymysgedd o'r ddau.

Os nad yw'r llys wedi dweud wrthych chi sut i fynychu eich gwrandawiad, cysylltwch â nhw i gael gwybod. Gallwch chi chwilio am fanylion cyswllt y llys ar GOV.UK. 

Gallwch chi:

• edrych beth i’w wneud os ydych chi’n mynd i’r llys ar GOV.UK

• darllenwch sut i baratoi os yw eich gwrandawiad llys dros y ffôn neu ar alwad fideo

Os nad oes gennych chi gyfreithiwr

Gallwch chi gynrychioli eich hun yn y llys. Chwiliwch am help i gynrychioli eich hun yn y llys ar wefan Advicenow.

Os bydd y camdriniwr yn eich gwrandawiad llys

Gall y llys newid beth sy’n digwydd yn y gwrandawiad fel nad oes rhaid i chi weld y camdriniwr. Caiff y newidiadau hyn eu galw’n ‘fesurau arbennig’.

Mae mesurau arbennig yn cynnwys pethau fel:

• gadael i chi roi tystiolaeth drwy fideo neu o’r tu ôl i sgrin

• eich rhoi mewn ardal aros wahanol i’r camdriniwr

• sicrhau nad ydych chi’n cyrraedd ac yn gadael y llys ar yr un pryd â’r camdriniwr

Gallwch chi ofyn am fesurau arbennig os ydych chi wedi profi cam-drin domestig, neu mewn perygl ohono, a bod y camdriniwr:

• y parti arall yn yr achos

• yn perthyn i'r parti arall yn yr achos

• yn dyst yn yr achos

Mae'n well cysylltu â'r llys cyn eich gwrandawiad i ofyn am fesurau arbennig fel bod ganddynt amser i baratoi. Gallwch chi ofyn am fesurau arbennig ar y ffurflen gais ar gyfer eich achos.

Os ydych chi neu’r camdriniwr yn cynrychioli eich/eu hunain

Efallai y bydd y llys yn penderfynu na ddylech chi ofyn cwestiynau i'ch gilydd yn uniongyrchol. Gallwch chi hefyd ddweud wrth y llys os nad ydych chi eisiau cwestiynu'r camdriniwr, neu i gael eich holi ganddyn nhw. Gallwch chi ofyn i'r llys beidio â chaniatáu hynny drwy ddefnyddio Ffurflen EX740. Lawrlwythwch Ffurflen  EX740 o GOV.UK a’i hanfon neu fynd â hi i’r llys.

Gall y llys ddod o hyd i ffordd arall o ofyn y cwestiynau. Os dechreuodd eich achos ar ôl 21 Gorffennaf 2022, efallai y bydd y llys yn cael cynrychiolydd cyfreithiol i ofyn y cwestiynau ar eich rhan neu ar ran y camdriniwr. Bydd y cynrychiolydd yn cael ei ddarparu gan y llys ac ni fydd yn rhaid i chi dalu. Dim ond gyda gofyn cwestiynau y gall y cynrychiolydd helpu ac ni all roi cyngor ar unrhyw beth arall.

Os oes angen help arnoch chi i gyfathrebu neu ddeall

Gallwch chi ofyn am help ychwanegol os oes gennych chi gyflwr iechyd sydd naill ai’n:

• gallu ei gwneud hi'n anodd i chi ddeall beth sy'n digwydd yn y gwrandawiad

• gallu ei gwneud hi'n anodd i bobl eich deall chi yn y gwrandawiad

Mae hyn yn cynnwys os oes gennych chi anhawster dysgu neu gyflwr iechyd meddwl, fel PTSD neu orbryder difrifol.

Os ydych chi yn y sefyllfa hon, gallwch chi gael cymorth ychwanegol gan rywun o'r enw 'cyfryngwr'. Byddant yn dweud wrth y llys pa gymorth ychwanegol sydd ei angen arnoch chi. Er enghraifft, gallant awgrymu sut dylai'r llys ofyn cwestiynau i chi neu ddweud pryd mae angen seibiant arnoch chi. Yn ystod y gwrandawiad, gallant eich helpu i ddeall y cwestiynau a'r hyn sy'n digwydd.

Darllenwch sut i gael cymorth cyfryngwr ar GOV.UK.

Cael help wrth elusen neu fudiad

Mae nifer o elusennau a mudiadau sy’n helpu dynion a menywodi gael help gyda chamdriniaeth. 

Os ydych chi o'r tu allan i'r DU

Efallai y byddwch chi'n gallu gwneud cais i aros yn y DU neu fynd yn ôl i'r DU os yw eich perthynas wedi dod i ben oherwydd cam-drin domestig. Mae eich opsiynau yn dibynnu ar eich statws mewnfudo.

Pwysig

Pryd i ddweud wrth y Swyddfa Gartref

Mae’n rhaid i chi ddweud wrth y Swyddfa Gartref cyn gynted ag y byddwch yn gwahanu – eglurwch eich amgylchiadau a’ch bod wedi profi cam-drin domestig. Efallai y bydd y Swyddfa Gartref yn dod â’ch caniatâd i aros fel partner i ben, felly mae’n bwysig gwneud cais arall i aros cyn gynted â phosib.

Mae’n bwysig cael cyngor wrth gynghorwr arbenigol neu gyfreithiwr mewnfudo cyn gynted ag y gallwch chi. Os nad oes gennych chi incwm neu os ydych chi ar incwm isel, gallwch chi gael cymorth cyfreithiol i dalu ffioedd eich cyfreithiwr.

Os na allwch chi wneud cais am ganiatâd amhenodol neu i’r Cynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE

Os oes gennych chi blentyn o dan 18 oed sy'n byw yn y DU ac sydd â chaniatâd i aros, edrychwch i weld os gallwch chi wneud cais am fisa teulu ar GOV.UK.

Os na allwch chi fynd yn ôl i'ch gwlad gartref oherwydd eich bod yn ofni erledigaeth ac eisiau aros yn y DU fel ffoadur, edrychwch i weld os gallwch chi hawlio lloches ar GOV.UK.

Os nad oes gennych chi unman i aros a dim arian, efallai y byddwch chi’n gymwys ar gyfer y cynllun Cymorth i Fudwyr sy’n Ddioddefwyr. Efallai y byddwch yn cael cymorth ariannol a help gyda llety wrth y cynllun.

Bydd angen i chi gael eich atgyfeirio at y cynllun gan gynghorwr – siaradwch â chynghorwr.

Os ydych chi newydd gyrraedd y DU

Gallwch chi ddod o hyd i wybodaeth am eich hawliau os ydych chi wedi profi cam-drin domestig ar y wefan Gwybodaeth Hawliau Tai.

Cam-drin economaidd

Mae cam-drin economaidd yn digwydd lle mae cyflawnwr yn defnyddio dulliau ariannol i'ch rheoli a gall gynnwys unrhyw un o'r canlynol:

• eich atal rhag gweithio

• rheoli cyllid eich cartref gan gynnwys cyflogau, budd-daliadau a chyfrifon banc

• eich gorfodi i drosglwyddo eich cyflog a’ch arian 

• eich perswadio neu eich gorfodi i gymryd benthyciadau a chredyd yn eich enw chi

• eich atal rhag defnyddio pethau fel trafnidiaeth neu'r ffôn

• eich atal rhag derbyn eich post

Os ydych chi wedi cael eich rhoi dan bwysau neu eich bwlio i gymryd benthyciadau neu gredyd yn eich enw chi, efallai na ellir gorfodi’r ddyled – dylech chi siarad â chynghorwr. 

Mae’r elusen cam-drin domestig Refuge wedi cynhyrchu canllaw ariannol i fenywod sy’n profi cam-drin domestig yn www.refuge.org.uk.

Gallwch chi hefyd siarad â chynghorwr am broblemau dyled.

Os bydd rhywun yn eich rhwystro rhag derbyn eich post, efallai na fyddwch chi’n gweld gwybodaeth bwysig am eich arian neu'ch dyled – cam-drin economaidd yw hyn. Gallwch chi gael eich post wedi’i ddosbarthu i gyfeiriad gwahanol lle mai dim ond chi all gael mynediad ato. Ewch i weld sut gallwch chi ddiogelu eich post ar wefan Surviving Economic Abuse.

Cam-drin ar sail anrhydedd

Caiff cam-drin ar sail anrhydedd ei diffinio fel digwyddiad neu drosedd sydd wedi neu a allai fod wedi'i gyflawni i ddiogelu neu amddiffyn anrhydedd y teulu a/neu'r gymuned. Mae cam-drin ar sail anrhydedd yn digwydd pan fydd person yn cael ei gosbi gan y teulu neu’r gymuned am wneud pethau sy’n anghydnaws â chredoau traddodiadol eu diwylliant. Er enghraifft, efallai y byddwch yn dioddef cam-drin ar sail anrhydedd oherwydd eich bod: 

• wedi gwrthod priodas wedi’i threfnu

• wedi gwrthod priodas dan orfod 

• wedi cael partner o ddiwylliant neu grefydd wahanol

• yn byw mewn ffordd o fyw sydd wedi’i gorllewino

• eisiau ysgariad.

Gall cam-drin ar sail anrhydedd gynnwys cam-drin domestig, cam-drin rhywiol neu seicolegol, ymosodiad, priodas dan orfod neu anfon rhywun yn ôl i’w gwlad wreiddiol.

Mudiad arbenigol yw’r Honour Network Helpline sy’n cynghori dioddefwyr a goroeswyr priodas dan orfod a cham-drin ar sail anrhydedd. Gallwch chi gysylltu â’r Honour Network Helpline ar eu gwefan.

Gallwch chi ddarganfod sut i gael help ar wefan Karma Nirvana.

Mwy am fudiadau sy’n rhoi gwybodaeth a chyngor am gam-drin domestig a mathau eraill o gamdriniaeth.

Priodas dan orfod

Priodas dan orfod yw lle rhoddir pwysau arnoch chi i briodi yn erbyn eich ewyllys. Efallai y byddwch chi'n cael eich blacmelio'n emosiynol neu'n cael eich bygwth yn gorfforol, fel arfer gan eich teulu. Nid yw'r un peth â phriodas wedi'i threfnu lle mae'r ddwy ochr dros 18 oed ac yn cytuno i briodi.

O 27 Chwefror 2023, mae’n anghyfreithlon i rywun drefnu eich priodas os ydych chi o dan 18 oed. Bydd yn briodas dan orfod hyd yn oed os ydych chi’n cytuno i’r briodas ac na roddwyd pwysau arnoch chi i wneud hynny.

Yng Nghymru a Lloegr, mae priodas dan orfod yn drosedd. Os oes rhywun yn eich gorfodi chi i briodi, gallent fynd i’r carchar am hyd at saith mlynedd.

Mwy am briodas dan orfod

Anffurfio organau cenhedlu benywod

Anffurfio organau cenhedlu benywod (FGM) yw pan fydd holl organau cenhedlu merch neu fenyw ifanc, neu ran ohonynt, yn cael eu tynnu neu eu hanafu am resymau anfeddygol. Weithiau caiff ei alw’n 'torri organau cenhedlu benywod’, neu 'enwaediad benywaidd'. Mae rhai cymunedau'n defnyddio enwau lleol i gyfeirio at FGM, er enghraifft 'sunna'. Mae FGM yn drosedd.

Mwy am FGM.

Aflonyddu a stelcio

Mae aflonyddu’n digwydd pan fyddwch chi’n derbyn ymddygiad digroeso wrth berson arall sy'n eich dychryn neu'n peri gofid i chi. Mae enghreifftiau o aflonyddu yn cynnwys galwadau ffôn maleisus, negeseuon testun bygythiol, iaith fygythiol a sarhaus a niwed i eiddo. 

Math o aflonyddu yw stelcio a gall gynnwys ymddygiad fel:

• eich dilyn chi

• cysylltu â chi neu geisio cysylltu â chi

• monitro eich e-bost a’ch defnydd o’r we

• eich gwylio chi ac ysbïo arnoch chi

Mae'n drosedd droseddol a sifil i berson arall eich aflonyddu neu eich stelcio. Dylech chi riportio’r mater i'r heddlu, efallai y byddant yn gallu gwneud cais am orchymyn amddiffyn rhag stelcio (SPO).

Efallai y byddwch chi hefyd yn gallu gwneud cais i’r llysoedd sifil er mwyn:

• cael gwaharddeb i ddod â’r aflonyddu a’r stelcio i ben

• hawlio iawndal

Gallai hyn gymryd yn hirach na chael SPO wrth yr heddlu, ond mae'n dal yn werth ei wneud. Os yw aflonyddwr yn torri’r waharddeb, mae’n drosedd.

Gallwch chi gael gwybodaeth a chanllawiau ar sut i ddelio ag aflonyddu a stelcio ar wefan y Llinell Gymorth Genedlaethol ar Stelcio.

Help pellach

Ceir nifer o fudiadau a all roi cyngor a chymorth cyfrinachol i chi.

Mwy am fudiadau sy’n gallu eich helpu os ydych chi wedi cael eich cam-drin