Mynd i'ch gwrandawiad troi allan

Byddwch yn derbyn llythyr gan y llys yn dweud wrthych amser a dyddiad y gwrandawiad – gelwir hyn yn ‘wrandawiad meddiant’.

Gallwch fynd â rhywun gyda chi i gael cymorth, er enghraifft ffrind neu aelod o'r teulu. Ni fyddant yn gallu siarad ar eich rhan yn y llys, ond gallant wneud nodiadau o’r hyn y mae pobl yn ei ddweud.

Os ydych yn amddiffyn eich troi allan oherwydd gwahaniaethu, bydd angen i chi ddilyn rhai rheolau ychwanegol.

Gallwch siarad â chynghorydd cyfreithiol am ddim cyn y gwrandawiad – fe’i gelwir yn ‘gynghorydd ar ddyletswydd’. Os na allwch gysylltu â’r cynghorydd ar ddyletswydd ar ddiwrnod y gwrandawiad, dywedwch wrth y tywysydd neu’r barnwr cyn i’r gwrandawiad ddechrau – efallai y bydd y barnwr yn cytuno i ohirio’r gwrandawiad.

Beth i'w ddweud wrth y llys

Bydd papurau’r llys yn cynnwys unrhyw dystiolaeth y mae eich landlord yn ei defnyddio yn eich erbyn. Er enghraifft, prawf nad ydych wedi talu eich rhent neu fanylion cwynion gan eich cymdogion.

Cyn i chi fynd i’r gwrandawiad, darllenwch yr holl ddogfennau’n ofalus i wirio bod hawliadau eich landlord yn gywir. Os nad ydynt, gwnewch nodyn fel y gallwch ddweud wrth y llys pam eu bod yn anghywir.

Dylech ddweud wrth y llys am unrhyw beth sy'n dangos y dylech allu aros yn eich cartref.

Dylech gymryd unrhyw dystiolaeth sydd gennych sy'n profi eich sefyllfa, er enghraifft:

• copi o'ch datganiad ysgrifenedig i brofi'r math o gontract neu delerau eich cytundeb os gwnaeth eich landlord wneud camgymeriad

• dogfennau sy'n dangos eich sefyllfa ariannol, fel cyfriflenni banc, slipiau cyflog a llythyrau am unrhyw fudd-daliadau a gewch

• llythyr gan eich meddyg teulu os na allech dalu eich rhent oherwydd eich bod yn sâl ac yn methu gweithio

Cael penderfyniad gan y llys

Bydd y llys yn dweud wrthych a allwch aros yn eich cartref neu a oes rhaid i chi adael - fel arfer ar ddiwrnod y gwrandawiad.

Os na allech fynd i'r gwrandawiad llys

Byddwch yn gallu darganfod penderfyniad y llys drwy eu ffonio neu siarad â’ch landlord. Bydd y llys hefyd yn anfon llythyr yn dweud wrthych a oes rhaid i chi adael eich cartref.

Os ydych yn cael eich troi allan ac na allech fynd i’r gwrandawiad llys am reswm da, efallai y byddwch yn gallu cael y llys i edrych ar eich achos eto. Rheswm da dros beidio â mynd i’r gwrandawiad fyddai pe baech yn yr ysbyty.

Gallai’r llys benderfynu ‘neilltuo’ gorchymyn ildio meddiant – mae hyn yn golygu y byddai eich achos yn cael ei ailwrando.

Efallai y byddent yn gwneud hyn os:

• byddai gennych siawns dda o lwyddo yn y llys 

• rydych chi wedi gweithredu'n gyflym ar ôl cael gwybod am y gorchymyn ildio meddiant

Gallai’r llys drefnu gwrandawiad brys os yw’r troi allan i fod i ddigwydd ar unwaith.

Siaradwch â chynghorydd i gael cymorth gan ofyn i'r llys ailedrych ar eich achos.

Os gallwch chi aros yn eich cartref

Os bydd y llys yn derbyn eich amddiffyniad, gallent benderfynu:

• gadael i chi aros yn eich cartref os ydych yn bodloni amodau penodol, er enghraifft os ydych yn talu eich ôl-ddyledion - gelwir hyn yn ‘atal’ gorchymyn ildio meddiant

• gwrthod achos eich landlord - mae hyn yn golygu y byddwch yn aros yn eich cartref ac ni fydd angen i chi fodloni unrhyw amodau

• gohirio'r achos ar rai amodau - mae hyn yn golygu y bydd yn dod yn ôl i'r llys os caiff yr amodau hynny eu torri

Efallai y bydd yn rhaid i chi dalu costau llys - bydd y barnwr yn dweud wrthych faint.

Gallwch hefyd wneud cais i newid gorchymyn ildio meddiant yn ddiweddarach. Er enghraifft, os yw’r llys wedi gadael i chi aros yn eich cartref cyn belled â’ch bod yn bodloni amodau penodol (fel talu’ch ôl-ddyledion), ond ni allwch fodloni’r amodau mwyach.

Siaradwch â chynghorydd os oes angen i chi newid gorchymyn. 

Os oes rhaid i chi adael eich cartref

Fel arfer ni fydd yn rhaid i chi adael eich cartref ar unwaith - byddwch yn cael hysbysiad gan y llys yn dweud wrthych pryd i adael. Gelwir hyn yn ‘orchymyn ildio meddiant llwyr’.

Fel arfer bydd gennych 14 diwrnod i adael ar ôl cael y penderfyniad. Efallai y bydd y llys yn rhoi mwy o amser i chi - mewn rhai amgylchiadau, dim ond hyd at 6 wythnos y gallant ei roi i chi.

Gallwch apelio yn erbyn y penderfyniad os gallwch brofi bod camgymeriadau wedi’u gwneud yn y gwrandawiad. Er enghraifft, os nad edrychodd y llys ar wybodaeth berthnasol neu ddefnyddio'r gyfraith anghywir.

Dylech barhau i dalu rhent tra byddwch yn dal yn eich cartref.

Fel arfer bydd yn rhaid i chi dalu costau llys eich landlord. Siaradwch â chynghorydd os na allwch fforddio eu talu ar unwaith. Efallai y gallant eich helpu i lunio cynllun ad-dalu. 

Atal gorchymyn ildio meddiant

Efallai y byddwch yn gallu atal gorchymyn ildio meddiant os bydd eich sefyllfa’n newid, er enghraifft os byddwch yn dechrau cael budd-daliadau ac yn gallu ad-dalu’ch ôl-ddyledion rhent. Gelwir hyn yn 'atal' gorchymyn ildio meddiant.

Fel arfer ni fyddwch yn gallu atal gorchymyn ildio meddiant os defnyddiodd eich landlord reswm neu ‘sail orfodol’ i’ch troi allan. Mae hyn oherwydd nad oes gan y llys unrhyw ddewis ond eich troi allan os bydd eich landlord yn profi sail orfodol i’r llys.

Gallwch siarad â chynghorydd os ydych yn cael gorchymyn meddiannu a'ch bod am ei atal. 

Os na fyddwch chi'n gadael eich cartref

Bydd yn rhaid i'ch landlord gael gwarant meddiant gan y llys os na fyddwch yn gadael eich cartref erbyn y dyddiad ar y gorchymyn adennill meddiant. Mae hyn yn golygu y gallant ofyn i'r llys anfon beilïaid i wneud i chi adael.

Siaradwch â chynghorydd ar unwaith os dywedwyd wrthych fod beilïaid yn dod i'ch cartref.  

Mae’n rhaid i feilïaid roi hysbysiad troi allan i chi gyda dyddiad ac amser eich troi allan. Mae'n rhaid iddynt roi'r hysbysiad i chi o leiaf 14 diwrnod cyn iddynt eich troi allan.

Efallai y gallwch ofyn i'r llys eto ohirio'r dyddiad y bydd angen i chi adael. Mae'r rhesymau pam y gallech ofyn am oedi yn cynnwys:

• gallwch nawr ad-dalu'ch ôl-ddyledion

• os ydych yn anabl neu os oes gennych salwch hirdymor a gallai cael eich troi allan wneud eich cyflwr yn waeth

Efallai y bydd gan eich cyngor ddyletswydd gyfreithiol i'ch helpu i ddod o hyd i lety. Gallwch gael help os ydych yn cael eich troi allan.